No Woman, No Cry

Tijd voor de volgende update. Mijn vorige blog eindigde na mijn tweede dag op de kinderafdeling. Op het moment van schrijven heb ik 2 weken achter de rug op deze afdeling en ik heb nog 1 week te gaan. In mijn eerste week heb ik meteen al een aantal heftige dingen gezien: kindjes met ernstige ondervoeding, die of helemaal uitgemergeld waren, of een hongebruikje hadden. Ook was er een jongetje dat waarschijnlijk HIV en TBC had. Hij hoestte al een aantal maanden en had in de loop van de tijd steeds meer een bochel gekregen, waarschijnlijk ook door de TBC. Medicatie tegen HIV en AIDS zijn gratis hier in Tanzania, maar je moet er wel voor onder controle blijven. Helaas rust er nog een groot taboe op het hebben van HIV/AIDS, dus mensen houden het vaak verborgen voor familie, vrienden en buren. Als ze dus naar de kliniek gaan, de wachtkamer binnenkomen daar zijn buurman ziet zitten, dan gaan ze vaak zonder medicijnen weer naar huis. Dit was ook het geval bij dat kindje, waardoor hij dus al langere tijd geen medicatie had, een verslechterde afweer en dus ook vatbaarder was voor de TBC. Hij had vocht in 1 van zijn 2 longen en moest naar de OK om het weg te laten lopen. Helaas ging er iets mis tijdens de ingreep en heeft hij het niet overleefd.

Afgelopen maandag is Lise na een weekje bij de chirurgie ook op de kinderafdeling begonnen. Voor haar was er een beetje een lugubere start. We zaten net bij de overdracht toen we wat consternatie vanaf de afdeling hoorden. Toen begon een vrouw hartverscheurend te roepen en te huilen. Even later kwam een van de verpleegkundigen met een in doeken gebundeld lichaampje langs. Dit kindje had het ook niet gered. In Afrika weten ze een heleboel dingen, maar ze weten ook een heleboel dingen niet. Vooral de jonge vrouwen weten vaak niet hoe ze het best voor hun kinderen moeten zorgen. Zo wordt er hier vooral op gehamerd dat de kinderen het niet koud mogen krijgen. Het gevolg is dus dat alle kindertjes met een mutsje op in bed liggen, terwijl het buiten een graad of 33 is. Ze weten vervolgens niet dat een kindje van 2 maanden nog geen vaste voeding kan verdragen, en dat dit waarschijnlijk gaat terechtkomen in de longen als ze zich verslikken. Dat was ook het geval bij het kindje wat die ochtend langs kwam. Dit zijn een paar dingen die we langs zien komen hier in het ziekenhuis. Ik weet niet of ik het al heb gezegd, maar de kindergeneeskunde is hier iets anders ingedeeld dan in Nederland. Kinderen liggen maar tot de leeftijd van 5 op de afdeling, daarna gaan ze naar de afdelingen voor volwassenen. We zien dus veel ellende die in Nederland gelukkig bijna niet meer voorkomt, maar we zien ook veel dingen die je in Nederland ook ziet op een kinderafdeling: kinderen met koorts en diarree, te vroeg geborenen, kinderen die iets hebben opgedronken wat niet mocht. En het is gelukkig ook niet allemaal ellende, er gaan ook veel kinderen weer naar huis. Het is gewoonweg allemaal net wat moeilijker hier. De benodigde middelen zijn niet altijd beschikbaar, maar de mensen doen wat ze kunnen.

Vorige week donderdag ben ik mee geweest naar de prematuren afdeling en op screening langs de 3(!) afdelingen waar bevallen vrouwen liggen. In Nederland is over het algemeen de hele zwangerschap erg goed vastgelegd: er zijn meerdere echo’s en de vrouwen hebben een vaste verloskundige of gynaecoloog. Hier in Afrika is dat natuurlijk een heel ander verhaal. Je weet dus heel vaak ook niet hoe oud een kind is als het geboren wordt, dus is er een schema met kenmerken wat je kan volgen om een inschatting te maken. Verder is de prematuren afdeling natuurlijk compleet anders dan in Nederland. Het lijkt op een gewone afdeling, maar met een verwarming. Ik denk dat ik zo ongeveer de enige verwarming van Dodoma heb gezien. Hier kon ik voor het eerst zelf ook een beetje helpen met de verslaglegging en het invullen van de schema’s. Daarna dus de ronde over de geboorte afdelingen. Eerst kwamen we langs de vrouwen die een keizersnede hadden gehad, dat viel allemaal nog mee.

Maar toen kwam ik op verlosafdeling. Ik denk als er een Nederlandse vrouw zou moeten bevallen in dit ziekenhuis, het kind spontaan 2 maanden langer binnen zou blijven zitten. Het is een gang, met aan de rechterzijde een aantal hokjes, zoals douchehokjes bij een sporthal. Er hangen ook douchegordijnen voor, die niet gesloten zijn ofzo, maar ze zijn er wel. Dan staan er dus tafels met een soort van beensteunen waar soms een vrouw op ligt te bevallen. Toen ik de eerste keer door de gang liep lag er 1 vrouw gewoon op haar zij. Toen ik weer terugliep lag ze te krijsen met haar benen wijd. Vervolgens stond ik achter de receptiebalie van de afdeling, en kon ik de hele bevalling zien. Ik moet zeggen het kwam er soepel uit. De intern waarmee ik was zei nog: “geboorte heeft in Afrika een andere lading dan in Europa, vind je niet?” Ik kon het hier natuurlijk alleen maar mee eens zijn.

Al met al vermaken we ons dus prima. Bram heeft het soms wat zwaarder. Hij is hier langer dan Lise en ik. Hij zit hier voor 11 of 12 weken en doet ook een coschap public health/sociale geneeskunde. Hij heeft eerst een week nodig gehad om de persoon te vinden die hij nodig had, waarna hij voor een aantal dagen in een kamertje werd gedropt met wat cijfers over geboorte en maternale sterfte. Afgelopen week had hij een congres, waarbij alle hoge piefen uit het hele land naar Dodoma kwamen om te overleggen. Bram vertelde dat ze dezelfde conclusie hadden als uit 1980: het moet beter. Weer zo’n lekker voorbeeld van de andere mentaliteit.

Zoals ik al zei: we vermaken ons goed. We kunnen in het ziekenhuis steeds beter redden. Zo hebben Lise en ik samen gisteren het papierwerk van de hele afdeling gedaan. Ook met het Swahili gaat het steeds beter, niet zo goed als de dragon zou willen, maar gelukkig spreken ze allemaal wel redelijk goed Engels. Hoewel, soms is het woord in Swahili gewoon een verbasterd woord uit het engels. Een aantal voorbeelden: dokter is daktari, ziekenhuis is hospitali en mijn persoonlijke favoriet: zuster is nahsi of sistah. Helemaal op de kinder, waar de verpleging wel echt taken heeft hoor je dus soms ook heel vaak: sistah… Sistah… SISTAH!!! Wat een beetje het gevoel geeft alsof je op de markt staat. Ook wordt aan sommige woorden een extra i toegevoegd: een volledig bloedbeeld uit het lab is een “full blood-i-picture”, borstvoeding is “breast-i-feeding” en dokter Niek is natuurlijk dokter Nieki.

Dat we ons nu soms even nuttig kunnen maken wil niet zeggen dat het altijd even leuk is in het ziekenhuis. Over het algemeen zijn we veel aan het wachten en meestal zijn we ook vroeg klaar. Daarnaast moeten we ook nog een aantal opdrachten maken, dus heb ik afgelopen woensdag een dagje vrij genomen met de smoes dat ik buikgriep had. Niet dat je een smoes nodig hebt, als je zegt dat je weg bent vinden ze het ook prima. Ik had dus een heerlijk ontspannen dagje, maar Karma is een bitch, want de volgende ochtend had ik zowaar wat darmklachten. Ik ben ook al bijna een maand in Afrika, dus dat werd ook hoog tijd! Later op de dag ging het beter, dus besloten we naar de bank te gaan om onze huur te pinnen. We moeten het contant betalen: zo’n €450. Omgerekend kom je daarmee op 1.1 miljoen Tanzaniaanse shilling. We hebben het in etappes gepind, maar die middag hadden we samen dus 800 000 shilling bij ons, echte en belachelijke berg geld, zoals te zien is op de foto. Dit komt ook omdat het grootste briefje dat ze hebben 10 000 shilling is: ongeveer 4 euro.

Vorig weekend hadden we ons eerste tripje gepland: we gingen met onze mede co’s uit Mikumi, Ronald en Elias, naar het nabijgelegen plaatsje ( 5 uur met de bus ) Morogoro. Morogoro ligt aan de voet van de Uluguru mountains ( nee ik verzin deze namen echt niet ), wat ook de reden was dat we er waren: we zouden een wandeling gaan doen in de bergen naar een waterval. Op vrijdag ochtend namen we om 11 uur de Shabiby bus richting Dar es Salaam. De reis zou ongeveer 3.5 uur moeten duren, maar het blijft Afrika dus we waren om half 5 eindelijk in Morogoro. Om een of andere reden waren er soort van improvisatie drempels op de weg gegooid: zand, stenen en klei of zoiets, elke 25 meter. Maar we waren blij dat we heel aan waren gekomen. Toen een beetje op de gok met de taxi naar het hostel gegaan waar Ronald en Elias al op ons zaten te wachten. Er gaan in Tanzania veel verhalen over taxichauffeurs die mensen ontvoeren en dat soort dingen, maar gelukkig hadden wij een betrouwbare. We vroegen ook meteen zijn nummer zodat we vaker een ritje met hem konden maken. Toen even met Ronald en Elias een paar biertjes gedronken en verhalen uitgewisseld. Zij hadden oud en nieuw ook doorgebracht in Morogoro, dus kenden al een paar goede plekken. We belden onze taxivriend weer op en propten ons met 5 man in de auto om naar een hotel te gaan voor wat eten. We waren dus met 4 mannen en 1 vrouw, 4 op de achterbank gepropt en 1 voorin. Toen we om muziek vroegen trok onze vriend een CD van Bob Marley tevoorschijn. Wat er vervolgens gebeurde is deels te zien op het youtube filmpje wat Ronald over het weekend heeft gemaakt, de link staat aan het einde, maar het kwam neer op zo hard mogelijk mee bleren met “No woman, no cry”. De chauffeur zal wel gedacht hebben: die gekke Mzungu zijn vast straalbezopen. Na een lekker eten ( T-bone !) en wat karaoke besloten we redelijk op tijd terug te gaan (met no woman, no cry uiteraard) omdat we de volgende ochtend redelijk vroeg op weg zouden gaan. Na een ontbijtje van scrambled eggs, begonnen we om 8 uur aan onze tocht. Eerst liepen we door de straten van Morogoro, maar al snel waren we in de heuvels tussen de bananenplantages. Er bleken ook allemaal mensen in de heuvels te lopen. De hike die wij dus met bloed, zweet en tranen ( in mijn geval enorm veel zweet) aan het lopen waren, was voor hen dus dagelijkse koek. We trokken veel bekijks onderweg: veel mensen riepen naar ons, maar daar zijn we nu al wel een beetje aan gewend. Ook stonden er een aantal kindjes langs de weg, die nog even een dance-off met Ronald en Bram hebben gehouden. Al met al zijn we in 3 uur tijd naar de waterval gelopen, daar hebben we rustig een uurtje zitten filosoferen, waarna we weer in 2 uur tijd naar beneden liepen. Al met al 700m geklommen, met onderweg mooie uitzichten. Er was ook nog een hike naar de top, die Bram, Ronald en Elias dit weekend aan het lopen zijn. Toen we weer terug waren bij het hostel konden we de kuiten goed voelen. We sloten de dag af met alweer een etentje en natuurlijk 4x no woman, no cry. Zondag moesten we rond een uur of 11 weer met de bus terug naar Dodoma, we zijn erachter gekomen dat de rit van het hostel naar het busstation 2.5x no woman, no cry is. Ik kan dit nummer nooit meer normaal horen. Op de terugweg bleek dat de improvisatie drempels weer deels werden weggehaald, alsnog deden we 5 uur over de rit, geen idee waarom.

Toen we weer in Dodoma kwamen hadden we alle 3 wel een beetje een gevoel alsof we thuis kwamen. Dat is positief, maar dat mag natuurlijk ook al wel aangezien ik morgen dus alweer een maand weg ben! De stage is nu al over de helft, de eerste dingen voor de reis zijn geboekt. Ik kan niet wachten tot ik op het strand van Zanzibar lig!

De link naar Ronald's filmpje:
https://youtu.be/KNgB-pupkl0