Dodoma

Dan nu deel 2 van mijn verslag van de eerste week in Tanzania!

Op maandag kwam Neema opnieuw om met ons naar het ziekenhuis te gaan. Hier aangekomen moesten we even wachten voordat we met onze contactpersoon, tevens hoofd van het ziekenhuis, dr. Caroline konden ontmoeten. Ze heette ons welkom en probeerde ons door te sturen naar een andere arts, waarmee we een planning konden maken: dr. Boniface. Helaas had ze geen tijd om ons zelf te brengen dus werden we opgehaald door een verpleegkundige (hier nàsi genoemd, het engelse woord nurse wat verbasterd). We kwamen aan bij ward 4: interne geneeskunde voor mannen. Sommige afdelingen zijn hier gescheiden. Eerst leek me dit een beetje omslachtig, maar als je het hier ziet snap je het meteen. De afdelingen zijn een soort van lange hallen waar 20 tot 24 bedden instaan met in elk bed 1 of 2 patiënten en sommige patiënten liggen halfnaakt in bed. We werden hier ook met open armen ontvangen: als we snel onze witte jassen aandeden konden we meteen mee met de visite. Visite wordt hier gedaan door de coassistenten, die hier eigenlijk het werk van zaalarts doen. De coassistent zoals wij die in Nederland kennen, zonder verantwoordelijkheden, kennen ze hier niet. Daarnaast was er ook een medical officer, iemand die al wel afgestudeerd is.

De visite begon goed voor ons: de artsen spraken voor het grootste deel engels met elkaar. Wij konden het daarom mooi volgen. Wat wel meteen opvalt is dat alles hier nog op papier gaat en nog bijzonder ongeordend ook nog! Het dossier bestaat uit een klein aan elkaar geniet boekje met daaraan nog enorm veel andere papieren en bonnetjes geniet. Voor mijn gevoel bestaat de helft van de visite dus ook uit het loshalen van de nietjes. Dit komt ook mede door het zorgsysteem van Tanzania. Patiënten moeten eerst betalen voordat ze bepaalde onderzoeken krijgen. Maar goed, we waren dus eigenlijk nog onderweg naar dr Boniface en gingen er dus vanuit dat hij of zij er vanzelf bij zou komen. Na een bed of 5 voegde zich een vrouw bij de visite die duidelijk de specialist was. Ze zei verder niets, dus wij stelden ons ook niet voor, aangezien we niet wisten of het hier wel gepast was dat te doen waar de patiënt bij was. Wel viel op dat er ineens veel meer onderling Swahili werd gepraat. Na ongeveer een halfuur richtte ze zich ineens tot ons en zei: Karibu, wat Swahili is voor welkom. Ik antwoordde in mijn beste Swahili, vertelde mijn naam en dat ik uit Nederland kwam. Lise antwoordde in het Engels. Ze begon meteen over dat ons Swahili echt beter moest dan hoe het nu was, want hoe moesten we anders met de patiënten praten? De verpleegkundigen ( waarvan we de meesten in een week tijd niet op werken hebben kunnen betrappen ) hadden echt geen tijd om voor ons te gaan zitten tolken naast de patiënt. En het kón echt niet dat we nog geen planning hadden. De moed zakte ons meteen in de schoenen: op deze manier zou het een lange 7 weken worden. De visite sleepte zich voort en om 2 uur waren we eindelijk klaar, de specialist verdween weer. We schraapten onze moed bij elkaar en vroegen wie die specialist eigenlijk was. Het bleek dr Sarah te zijn, vanaf nu Dragon genoemd. Gelukkig bleek dr Boniface een ander te zijn, we vroegen waar we hem konden vinden en voor we het wisten zaten we 20 meter verderop in zijn kantoor. Hij heette ons nogmaals welkom en nadat we de wederzijdse verwachtingen hadden besproken wisten we dat het wel snor zat, we maakten een planning en gingen met een goed gevoel weer naar huis. Daar aangekomen ontmoetten we eindelijk Robin, die ons meteen hielp met een aantal huishoudelijke klusjes, tips gaf over telefoonabonnementen en fietsen voor ons regelde. Het leek er steeds meer op dat het allemaal wel goed zou komen!

De volgende ochtend moesten we om kwart voor 8 op het ziekenhuis zijn voor de overdracht. We gingen ruim op tijd weg op onze nieuw gehuurde fietsen, we hadden een slot te leen gekregen van Afra dus we waren er klaar voor. Helaas was na zo'n 5 minuten fietsen mijn band al lek, gelukkig waren we er toen al bijna dus waren we nog ruim op tijd. Maar tot overmaat van ramp kwam ik er ook nog achter dat het slot uit mijn tas was gevallen. Lise ging snel terugfietsen om te kijken of hij nog ergens langs de weg lag. Dit duurde al met al zo lang, dat we het begin van de overdracht al hadden gemist en ik me zorgen maakte over of Lise niet wat was overkomen. Net toen ik ging zoeken kwam ze gelukkig terug met een nieuw gekocht slot. Toen we bij de ruimte van de overdracht kwamen zagen we meteen de Dragon zitten, dus besloten maar buiten te blijven wachten. Na een halfuur was de meeting klaar en konden we onze excuses aanbieden voor het laat komen. Het was gelukkig geen probleem, dr Boniface dacht zelfs dat we nog een keer extra hadden uitgeslapen. Vervolgens heeft hij ons een rondleiding gegeven over het ziekenhuiscomplex. Het is een groot terrein met veel losstaande gebouwen waar de afdelingen in zitten. Ze hebben hier op zich best veel specialismes: interne, chirurgie, gynaecologie, kindergeneeskunde, oogheelkunde, KNO, orthopedie en er is zelfs een radiologie afdeling, wat neerkomt op een röntgenapparaat. Na de rondleiding sloten we weer aan bij de visite op de afdeling, gelukkig hebben we de Dragon de rest van de dag niet meer gezien. Op de afdeling zagen we meteen veel dingen die we in Nederland eigenlijk nooit zien: malaria, TBC, met daarbij horende vergrote milten en levers! ‘s Avonds hebben we een soort van improvisatie maaltijd gemaakt van instant noodles en ei, niet een culinaire hoogstand maar eigenlijk best wel smakelijk!

Op woensdag begonnen we een beetje gevoel te krijgen voor hoe het ongeveer liep in het ziekenhuis. De reis naar het ziekenhuis ging een heel stuk soepeler, gelukkig. We waren op tijd voor de overdracht en wilden, zoals het goede coassistenten betaamt op de 2e rij gaan zitten. Maar al snel hoorden we dat we gewoon aan tafel konden gaan zitten, behalve op de stoel waar ik net had geparkeerd, want daar zat de Dragon elke dag. Gelukkig was ik nog net op tijd weg en had ze niets in de gaten! Daarna weer naar de afdelingen gegaan, Lise ging vandaag naar de vrouwen afdeling. De dag verliep verder zonder al te veel bijzonderheden. Maar in de middag wilden we naar de markt! In Tanzania zijn dus niet echt supermarkten en alle groente moet je op de markt kopen. We waren er al van op de hoogte dat je goed moet onderhandelen en dat wij vaak de mzungu prijs gevraagd krijgen, wat soms echt 4x zoveel is! Na een kleine omweg hadden we de markt eindelijk gevonden, maar we wisten niet wat ons overkwam. Het was wel overdekt, maar erg druk. Mensen riepen constant naar ons: Mzungu! Of Rafiki (de bekende baviaan van de Lion King, maar ook Swahili voor vriend). Daarnaast liepen er een horde kindertjes achter ons aan, zonder iets te zeggen, waardoor we een nogal opgejaagd gevoel kregen. Later hoorden we dat ze dit doen omdat ze op school het zinnetje leren: de blanke man geeft je dingen. Nou dan zijn ze bij deze blanke man wel aan een heel beroerd adres gekomen, want van een kale kip kan je niet plukken. Na een halve kilo uien te hebben gekocht hebben we eieren voor ons geld gekozen en zijn we weer snel naar huis gegaan. Gelukkig hadden we iets om ons op te verheugen: we gingen uit eten met Robin, Afra en haar moeder naar een plek waar je de beste pizza van Afrika kon eten. Nou heb ik niet veel pizza’s gegeten sinds ik hier ben, maar ik zou het meteen geloven!

Op donderdag was het weer tijd voor de grote visite met, jawel de Dragon! In het begin verliep het eigenlijk allemaal wel gladjes, totdat we naar de lever van een van de patiënten gingen voelen. De intern zei tegen mij dat ik ook even moest voelen, dus ik zei hallo tegen de patiënt en legde mijn handen op zijn buik. Op dat moment hadden de andere 3 dokters dus ook al gevoeld. Ineens zei de Dragon: “HELLO?? What are you doing?”. Toen ik dus onschuldig vertelde dat ik naar zijn lever wilde voelen vroeg ze me of ik dat wel aan hem gevraagd had. Ze wist natuurlijk donders goed dat ik dat niet had gedaan, dus ik zei nee en vroeg meteen hoe ik het dan moest zeggen. Ze mompelde iets wat ik tot 3 x toe niet kon verstaan. Gelukkig sprong de intern gelukkig in en vroeg de patiënt of ik ook mocht voelen. De man had inderdaad een fors vergrote lever. Het gevolg van deze confrontatie was dat ik eerst het schaamrood op de kaken en het zweet in mijn nek had staan (het blijft 30 graden in Afrika ;) ). Maar hoe langer ik er over nadacht hoe kwaaier ik werd. Ik vind het al erg genoeg dat ik bijna geen Swahili spreek, en dan heb je ook nog zo’n heks die in je nek loopt te briesen. Ze heeft eigenlijk nooit ook maar een poging gedaan om ons te helpen. Toen dacht ik: zak er ook maar in. Ik heb dus de rest van de visite nogal passief meegelopen. Ik geloofde het allemaal wel. Ik kon niet wachten om naar een nieuwe afdeling te gaan!

Vrijdag was er geen ochtendoverdracht, maar een soort groot ziekenhuis overleg, waar de afgelopen week werd doorgenomen. Het aantal liggende patiënten, doden, geboortes en operaties kwamen allemaal langs, ook de hoeveelheid geld die er was verdiend. Ik denk dat dit ziekenhuis ongeveer 50.000 euro per week nodig heeft om te blijven draaien. Helaas was deze halve meeting in het Swahili, we besloten dat we de volgende keer dus ook uit kunnen slapen op vrijdag! Op zich was het ook wel leuk om dit een keer gezien te hebben, aangezien er een aantal gekke ritueeltjes langs kwamen. Hierna begon natuurlijk weer de visite. Hier heb ik weer gemerkt dat ik echt in Afrika ben. In Nederland hebben we het tijdens de opleiding wel eens over bevoegd en bekwaam. Straks als ik afgestudeerd ben, ben ik bevoegd een heel aantal dingen te doen, maar dat wil niet zeggen dat ik er ook bekwaam in ben. Dit schoot door me heen toen ik zag hoe mijn zaalartsen/interns probeerden wat vloeistof uit de rug te halen. Dit is een klusje wat zo steriel mogelijk moet gebeuren. In Afrika is steriliteit natuurlijk moeilijk te bereiken maar dit stuitte me wel erg tegen de borst. Daarnaast lukte het ze ook gewoon niet om het vloeistof af te tappen. Bij poging 4 bleek dat er een bloedvat was geraakt en toen zijn ze er gelukkig maar mee gestopt. Even later bleek dat de verpleging zowaar oplet op wat er gebeurt: ze kwamen ons halen bij een patiënt die niet zo lekker in bed lag. Hij was niet wakker te krijgen en lag naar adem te happen. De intern wilde graag de hoeveelheid zuurstof in zijn bloed (saturatie) weten. In Nederland ligt bij elk bed een saturatiemeter. Hier in Dodoma is er 1 in het hele ziekenhuis. Deze moesten we dus eerst gaan ophalen. Toen we op de IC kwamen, bleek dat de chirurgie nog eerst was, dus moesten we eerst mee daar naartoe. Toen we eindelijk weer op de afdeling waren, bleek de patiënt helaas niet meer te ademen. Mensen gaan hier vreemd om met overlijden, er werd een doek overheen gelegd en we gingen verder met de visite. Een halfuur later kwam de familie aanlopen, maar ze leken niet heel erg verdrietig.

Gelukkig was het toen EINDELIJK weekend. Je bent hier een beetje in een vakantiestemming, dus is het helemaal niet fijn om al om kwart voor 7 op te staan. Gelukkig konden we dus weer even uitslapen. In de middag hebben we ons toch weer aan de markt gewaagd en deze keer met succes! We hadden groente, fruit en rijst dus we konden eindelijk eens echt gaan koken! Op zondag zijn we naar het zwembad in het Dodoma hotel geweest, wat vlakbij camp Holland is. Het vakantiegevoel kwam hier wel erg snel weer terug. En wat was het fijn om even in de zon te liggen en een duik te kunnen nemen. Helaas hadden we na een uur of 2 wel een fanclub van 25 Afrikaanse kindjes, die probeerden te laten zien hoe je met zwemmen zoveel mogelijk kon spetteren en tegelijkertijd zo min mogelijk vooruit kan komen. Maar al met al waren wel heerlijk ontspannen. Die avond kwam Bram eindelijk aan in Dodoma. Hij had geluk, want hij was in de middag geland en kon met Robin mee in de auto naar Dodoma. Voor wie niet weet wie Bram is, Bram is ook een coassistent die ook voor een stage in Dodoma komt, maar voor 12 weken. In Almelo was hij mijn onderbuurman, dus we kennen elkaar goed. Leuk om nu met zijn drieën te zijn!

Mijn volgende blog zal waarschijnlijk weer iets meer beknopt zijn, maar ik heb het gevoel dat ik al bijna 3 weken in Dodoma ben, terwijl er net een week om is! Foto’s volgen weer bij het volgende reisverslag.